Κοννεκτιβισμός, Web2.0 και Μάθηση 2.0

Η Διαδικασία της Μάθησης στη Ψηφιακή Εποχή

[Αποσπάσματα από: Ανδρεάτος Α.. Χρήση wiki για την υποστήριξη Συνθετικών Εργασιών, 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο Διδακτική της Πληροφορικής, Πάτρα 28-30 Μαρτίου 2008 ]

Οι νέες τεχνολογίες που κυριαρχούν σήμερα στον Παγκόσμιο Ιστό (εφεξής Π.Ι.), όπως π.χ. blogs, wikis, podcasting, RSS και tags, έχουν σηματοδοτήσει μια νέα χρήση του, γνωστή ως Web 2.0 (Huertas et al., 2007; Parker & Chao, 2007). Τα διαθέσιμα εργαλεία του Web 2.0 έχουν απλοποιήσει τα πράγματα. Έτσι είναι προσιτά και χρησιμοποιούνται από κάθε κατηγορία χρηστών και όχι μόνο από επιστήμονες ή μηχανικούς της πληροφορικής ή των θετικών επιστημών. Έτσι, τα πιο σημαντικά στοιχεία στο Web 2.0 είναι τα δεδομένα των χρηστών αλλά και η “συλλογική ευφυΐα” ("collective intelligence"·Huertas et al., 2007). Έτσι, πολλοί εκπαιδευτικοί κάθε βαθμίδας και ειδικότητας χρησιμοποιούν στο έργο τους εφαρμογές του Web 2.0 (Drechsler, 2007; Motteram & Brown, 2007; Sandstrom, 2007; Huertas et al., 2007; Parker & Chao, 2007; Wheeler, 2007).

Οι παιδαγωγικές θεωρίες και τα μοντέλλα που αποτελούν το θεωρητικό υπόβαθρο της χρήσης του Web 2.0 στην εκπαίδευση, είχαν διατυπωθεί προτού εμφανισθούν οι Nέες Τεχνολογίες (ΤΠΕ), που γρήγορα επηρέασαν βαθειά τα πράγματα. Νεώτερες θεωρίες έχουν στο μεταξύ διατυπωθεί: θεωρία δράσης, θεωρία κοινοτήτων μάθησης, θεωρία του Bandura (Social Learning Theory), κοινότητες πρακτικής, εικονικές κοινότητες κ.ά (Lave & Wenger, 1991; Wenger & Snyder, 2000).

To 2005 διατυπώθηκε μια νέα θεωρία από τον G. Siemens, που φιλοδοξεί να εξηγήσει την διαδικασία της μάθησης στην “ψηφιακή εποχή”. Ονομάζεται “Connectivism” (Answers.com,2008; Siemens, 2005; Wikipedia, 2008). (Αφήνουμε σε πιο ειδικούς την απόδοση του όρου στα ελληνικά.) Η θεωρία αυτή συνδυάζει τις ανωτέρω τρέχουσες τάσεις στη μάθηση, τις κοινωνικές δομές, τη χρήση της τεχνολογίας και των δικτύων και το γεγονός ότι ο χρόνος ημιζωής της γνώσης διαρκώς μειώνεται. Το τελευταίο έχει ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση της σημασίας της τυπικής μάθησης και την αναβάθμιση της αξίας της άτυπης μάθησης στους χώρους εργασίας, μέσω προσωπικών κοινωνικών δικτύων, σε κοινότητες πρακτικής κλπ. (Andreatos, 2007; Siemens, 2005).

Κατά τους Huertas et al., (2007), ο “κοννεκτιβισμός” δέχεται αξιωματικά ότι η γνώση προϋπάρχει αυθύπαρκτα, και ότι αυτοί που ζητούν να την κατακτήσουν πρέπει να συνδέσουν τους κόμβους στους οποίους εντοπίζεται. Αυτοί οι κόμβοι μπορεί να είναι άλλοι άνθρωποι, οργανισμοί, πηγές πληροφοριών (όπως βιβλιοθήκες, ιστοσελίδες κλπ) και διάφορα άλλα πράγματα ή σύνολα, χαλαρώς συνδεδεμένα. Μετατοπίζει δε το ενδιαφέρον από το “πώς” (know-how) και το “τι” (know-what) στο “πού” (knowwhere) βρίσκεται η γνώση. Οι Huertas et al., (2007) προχωρούν παραπέρα ορίζοντας την έννοια «learning 2.0» ως τον διάλογο μεταξύ “κοννεκτιβισμού”-Web 2.0. Οι θεμελιώδεις άξονες της “μάθησης 2.0” κατά τους ανωτέρω είναι:

1. Μαθητοκεντρική σχεδίαση της γνώσης. Ο μανθάνων (learner) κατασκευάζει μόνος του τη γνώση του.
2. Από τις κοινότητες πρακτικής -στις οποίες το άτομο μοιράζεται τη γνώση μεταξύ συναδέλφων- στην κοινωνική δικτύωση.
3. Σ' ένα κοινωνικό δίκτυο οι μαθητές και οι δάσκαλοι είναι ομότιμοι.
4. Μετάβαση από παραδοσιακές μαθησιακές εφαρμογές σε ανοικτά περιβάλλοντα μάθηση